自学藏语,修到第10楼。
每天我试着四处搜寻材料,然后给自己的藏语大楼添砖加瓦。不得不说,找到系统且清晰的藏语教材,真的不是一件容易的事。但是既然决定攻克这门语言,我是不会就此善罢甘休的。我们总会遇到或多或少的困难,但是无论何时,方法都一定比困难多。
我尝试着自己构建学习藏语的知识体系,因为我已经掌握了基础的藏语拼读,并且我不喜欢上培训班。我还远没有达到交谈自如的水平,目前只是读得懂一些结构简单的句子,并且有几十个词汇的积累(包括书面与口头),所以我不是以老师的身份来分享这些学习资料,而是以一个自主探索的学生身份,来记录我自学藏语的历程,关于我如何打怪升级,以及我发现了哪些宝藏(比如教材、语音、视频、方法),又或许能够遇到一些藏语师父指点迷津,让我得到五百或五千年的灵力也说不定。
不积跬步无以至千里。每天努力一点点,日积月累,就能盖起高楼大厦。就像《极简主义》作者在“成长”一章中所说:
绝大多数变化都是逐渐发生的,你不会在某些方面一口气实现飞跃,而是在日常生活中产生微小而平缓的变化,随着时间的推移,最终积累为巨变。
真正的成长的关键是持之以恒。每天付出持续、渐进的行动,就是我们改变人生的方式。
我手头有一些过去“寻师问道”的藏语入门知识,包括字母表和基础问候,因此我学习的第一步就是将既有的这些资料整理清楚,化成我自己的笔记和知识。在遇到问题时,我就向藏族朋友咨询,包括语法和发音,我总觉得有互动的并且接地气的学习使我受益最大。我对语言的记忆通常需要书面和口语两者并行。(第1-2楼)
恰好有个朋友编了本针对汉语母语者的藏语入门教材,所以我就很乐意地成为了第一个试吃螃蟹的人,并且我也将他的教材整理为了我自己的笔记。这本教材虽然比较薄,意图也不在于涵盖所有的知识点,但是最关键和最基础的一些语法知识点讲解得非常清晰。要知道,“清晰明了”四字,可是所有藏语学习者在谈到教材时的痛点。(第3-9楼)
接着我问了一下我的好朋友谷歌,翻阅了一些人自学藏语的经历和教材推荐,再去查询所有被提及的教材,分辨是否适用于我,有些是已经绝版的或者是面对外国人的。然后,我上淘宝继续搜索藏语教材,终于遇到一本包含了系统语法和日常运用的教材,正好是我想学习的内容,不过我还没收到,待我学习一下,看看是否值得推荐。
与此同时,我找到一份新浪博客上的《藏语简明语法》资料,原始出处不明,内容也不深入,但是它简明地概括了藏语的语法,就像描绘出了藏语的骨骼,给了我很重要的线索,因为针对每个点我可以自己去找资料展开。这份《藏语简明语法》大约是16页的word文档,大致可以分为三个部分:名词、其他词、动词。部分内容是对我之前笔记的回顾,但我就将它们都抄录在这儿。这份简明语法就是我接下去三天的学习内容。(第10-12楼)
第10楼:《藏语简明语法》。资料来源:http://blog.sina.com.cn/yuggu
第一部分:
前两点是对藏语这门语言的简介,作为背景知识不妨了解一下。
但最主要的知识点是第3点中的名词八格,用来表达名词在结构中与其他词的关系。
1. 语言简介
藏语(原:བོད་སྐད,英语:Tibetan language)属汉藏语系藏缅语族藏语支,是汉藏语系中历史悠久影响力很大的一种语言。主要分布在西藏自治区(བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས)、青海(མཚོ་སྔོན)以及甘肃(ཀན་སུའུ)、四川(སི་ཁྲོན)和云南(ཡུན་ནན)的部分地区,使用人口330多万。藏语除了在境内分布外,不丹、尼泊尔、印度等国也有分布。
中国境内的藏语传统上分为卫藏方言(དབུས་གཙང་སྐད)、康方言(ཁམས་སྐད)和安多方言(ཨ་མདོ་སྐད)。拉萨话是卫藏方言前藏(དབུས)地区的代表。康方言主要分布在四川甘孜(དཀར་མཛེས)、云南迪庆(བདེ་ཆེན)、青海玉树(ཡུལ་ཤུལ)、西藏昌都(ཆབ་མདོ)和林芝(ཉིང་ཁྲི)等地。安多方言主要分布在甘肃甘南(ཀན་ལྷོ)、青海海南(མཚོ་ལྷོ)、青海果洛(མགོ་ལོག)、四川阿坝(རྔ་བ)等地。卫藏方言与安多方言差异较大互通有一定困难,康方言接近卫藏方言。藏语内部差异比较明显,卫藏和康方言有声调,安多方言没有声调。目前三大方言都有广播和电视节目。
藏语语法偏孤立,主要靠语序和助词表达各种语法关系,有部分动词表现为屈折变化。
2. 文字和发音
藏文是一种拼音文字,创制于公元七世纪。吞弥桑布扎(ཐུ་མི་སམ་བྷོ་ཊ或者ཐུ་མི་སཾབྷོཊ)受吐蕃三十三代藏王松赞干布(སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ)派遣去印度学法,他结合藏语音韵对所习得的文字加以改造创造出了藏文。拉萨北面由松赞干布主持建造的帕邦卡寺(ཕ་བོང་ཁ་དགོན)至今还保留着一块刻有六字真言(ཨོཾ་མ་ཎི་པ་དྨེ་ཧཱུྃ)的石头,据说就是当年吞弥桑布扎创制藏文后用来供佛的“字供(ཡི་གེའི་ཕུད)”。也有学者认为藏文创制可以追溯到五千年前的象雄文化时期,吞弥桑布扎只是对藏文做了厘定工作。
藏语的书面语(文字)和实际发音差距较大,文字反映出来的是较为古老的发音,而现代藏语各地方言都不按照实际文字来念而是各有一套音韵系统。
藏文拼写比较特别,有个称为“基字”的字母(内含一个元音a),在其上下前后添加各种字母以及符号表示各种发音,拼读规则比较复杂。
3.名词
藏语名词没有性范畴,有表示数的标志。藏族语法学家依照梵语“啭声(सुबन्त)”给藏语划分出八个“རྣམ་དབྱེ”也就是“格”。附加在名词后面的格助词种类多,使用也较为复杂。
3.1 复数
藏语表示复数的时候可以使用རྣམས、དག或ཚོ。例如:
དགེ་རྒན(老师)- དགེ་རྒན་རྣམས/དགེ་རྒན་དག/དགེ་རྒན་ཚོ(老师们)
གྲོགས་པོ(朋友)- གྲོགས་པོ་རྣམས/གྲོགས་པོ་དག/གྲོགས་པོ་ཚོ(朋友们)
རི་དྭགས(野兽)- རི་དྭགས་རྣམས/རི་དྭགས་དག/རི་དྭགས་ཚོ(众野兽)
དགོན་པ(寺院)-དགོན་པ་རྣམས/དགོན་པ་དག/དགོན་པ་ཚོ(诸寺院)
如果名词后面有数词或数量词修饰,则不加复数标识。例如:
མངོན་ཤེས་ལྔ 五神通(མངོན་ཤེས神通+ལྔ五)
【按:རྗུ་འཕྲུལ་གྱི་མངོན་ཤེས 神境通,ལྷའི་མིག་གི་མངོན་ཤེས天眼通,ལྷའི་རྣ་བ་འི་མངོན་ཤེས天耳通,སྔོན་གནས་རྗེས་དྲན་གྱི་མངོན་ཤེས宿命通,གཞན་སེམས་ཤེས་པའི་མངོན་ཤེས他心通】
གླིང་ཆེན་བཞི 四大洲(གླིང་ཆེན洲+བཞི四)
【按:ཤར་ལུས་འཕགས་པ东胜身洲,ལྷོ་འཛམ་བུ་གླིང南瞻部洲,ནུབ་བ་ལང་སྤྱོད西牛货洲,བྱང་སྒྲ་མི་སྙན北俱卢洲】
3.2 名词的格
有的学者将藏语名词分为八个“格(རྣམ་དབྱེ)”也叫“八啭声”,表达词在结构中与其他词的关系,这八格分别是:
①主格、②业格、③具格、④为格、⑤从格、⑥属格、⑦与格、⑧呼格。
藏语和梵语差异巨大,所谓的“格”其实是助词,有几个“格”的划分并不是基于形态而是基于意义。
1)主格
主格是零词尾,主要作主语(谓语是判断动词、形容词或不及物动词),作宾语(谓语是及物动词)。
ང་བུ་ཡིན། 我是男生。(ང我)
ཁོང་ག་པར་ལ་ཡང་འགྲོ་གི་མི་འདུག 他哪儿都没去。(ཁོང他)
བྱད་གཟུགས་བཟང་ཞིང་མཛེས། 长得帅身材好。(བྱད་གཟུགས面容身体)
དགེ་རྒན་གྱིས་ཀྱིས་ང་ཚོ་བསྒུགས་བཞུགས་ཤག 老师在等我们。(ང་ཚོ“我们”作བསྒུགས“等待”的宾语)
2)属格
属格根据所加词后面一个音节不同有五个变体。
后加字是ན་མ་ར་ལ时加གྱི:གུར་གྱི་ཆོན་ཐག帐篷的绳子,ལམ་གྱི་འགྲམ路边,ཚེ་བརྟན་གྱི་བུ慈丹的儿子
后加字是ག་ང时加གི:ཁོང་གི་ཕྱག他的手指,གཡག་གི་ཤ牦牛肉
后加字是ད་བ་ས时加ཀྱི:ཆོས་ཀྱི་དོན་དག宗教事务,རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འགོ་འཁྲིད 国家领导
后加字是འ时加ཡི或者把འ改为-འི,没有后加字的词后面加ཡི或者-འི。
正字上འི不构成一个单独的音节而是作为词缀与前面的词连写。例如:
རྒྱལ་པོའི་བཀའ 国王的命令,བྲམ་ཟེའི་བུ་མོ 婆罗门的女儿,མི་ཡི་བསྟན་བཅོས人论
3)具格
具格表示及物动词谓语句的主语(这个形态也被一些语法学家视为作格),还表示与动作有关的工具、材料、原因、方式等。具格根据后加字的不同有ཀྱིས、གིས、གྱིས、ཡིས、-ས变体,添加规则同属格。
-施动者
བླ་མས་དཀྱིལ་འཁོར་བཞིངས། 喇嘛造了一座坛城。
句中བླ་མ后面用了-ས表示施动者,宾语དཀྱིལ་འཁོར“坛城”后面没有任何标志。这样的结构就是所谓“作格结构”。
-工具、方式、原因等
བླ་མས་ངའི་ལག་པ་ཕྱག་གིས་བཟུང་། 喇嘛伸手拉住了我的手。(ཕྱག“手(敬语)”+ གིས)
ཉ་པ་དག་གིས་ཉ་རྒྱས་ཉ་བཅུས་ནས་མང་དུ་ཟིན། 渔民们用渔网捞鱼捕到了很多。(ཉ་རྒྱ渔网+-ས)
4)业格
业格的用法很多主要表示方向、动作涉及的间接对象、感情心理活动涉及的对象、动词的补语等等。业格助词形态多样,添加规则如下:
后加字是ས时加སུ:གཡས་སུ向右,ཤར་ཕྱོགས་སུ向东方
后加字是ག་བ或再后加字ད时加ཏུ:རྒྱབ་ཏུ向背后,ཕ་རོལ་ཏུ到彼岸,ལག་ཏུ往手里
后加字是ང་ད་ན་མ་ར་ལ时加དུ:ནང་དུ向里,སྟོད་དུ向上,མདུན་དུ向前,ལམ་དུ往路上,ཟུར་དུ向一旁,ཐུར་དུ向下坡
后加字是འ时加རུ或将-འ改为-ར,没有后加字时加རུ或-ར:ལྷ་ས་རུ/ལྷ་སར往拉萨, ས་མཐའ་རུ/ས་མཐར向边疆
以上这些形态还可以用ལ一个词代替,因而上述词也被称作“ལ类助词”。例如:རྒྱབ་ཏུ = རྒྱབ་ལ向背后,ཕྱོགས་ཀུན་ཏུ = ཕྱོགས་ཀུན་ལ向各方
还有一个ན也属此类。
ལྷ་རུ་འབུལ 给神上供
གྲོགས་སུ་ཡི་གེ་སྟོན 把信给朋友看
སྟག་ཏུ་སྐྲག 怕老虎
མ་འོངས་པ་ན 在将来
དགེ་རྒན་གྱིས་སློབ་མར་འཛུམ་བཞིན་གྱིས་སྣྲས་སོང་། 老师微笑着向同学们讲了。(སློབ་མ“同学”+ -ར)
རྒྱལ་པོ་དགའ་སྟོན་ཀྱི་གདན་སར་བྱོན། 国王来到了庆贺席上。(གདན་ས“位置”+-ར)
ཁ་ཟས་མ་ཞུ་དུག་ཏུ་འགྱུར།། དུག་ཀྱང་ཤེས་ན་སྨན་དུ་འགྱུར།། 食物不消化变成毒,毒物认识了变成药。(དུག“毒”+ ཏུ,སྨན“药”+དུ)
ལག་ན་བགྲང་ཕྲེང་འཛིན་ནོ། 手中持着数珠。(ལག“手”+ན)
5)为格
为格和业格使用的助词基本一致,只是为格不用ན。
རྒྱལ་པོ་ལ་གསེར་ཕུལ། 献金子给国王(རྒྱལ་པོ国王+ ལ)
མྱང་ཚ་དཀར་རྒྱན་གྱི་བུ་མཐུ་སློབ་ཏུ་སོང་འདུག 娘擦嘎坚的儿子学法术去了。(མཐུ་སློབ法术+ཏུ)
6)与格
形式与“ལ类助词”一致,用法略有区别。作存在动词的主语,表示时间等。
ངར་དེབ་ཡག་པོ་ཞིག་ཡོད། 我有一本好书。(ང我+-ར)
ཨ་ཁུ་ལ་བུ་མང་པོ་ཡོད། 伯伯有很多儿子。(ཨ་ཁུ伯伯+ལ)
ཉི་མ་ཤར་བ་ན་ཆོས་སྟོན། 日出时讲经。(ཉི་མ་ཤར་བ日出+ན)
7)从格
从格助词是ནས་ལས。表示从……,比……。例如:
མེ་ལས་དྲོད་སྐྱེས། 热从火中来。(མེ火+ལས)
ཁྲུང་ཁྲུང་ལས་རྨབྱ་གཟུགས་མཛེས། 孔雀比鹤漂亮。(ཁྲུང་ཁྲུང鹤+ལས)
སྲོག་ཆགས་གྲོག་མ་མིག་མེད་ཀྱང་།། མིག་ལྡན་གཞན་ལས་ལྷག་པར་མགྱོགས།། 蚂蚁虽然没有眼睛,却比有眼睛的走得快。(མིག་ལྡན་གཞན有眼睛的+ ལས)
8)呼格
呼格助词是ཀྱེ、ཀྱེ་ཀྱེ、ཀྭ་ཡེ。例如:
ཀྱེ་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ། 大王啊!
对于藏语学习,我只想说:路漫漫其修远兮,吾将上下而求索。
每一天缓慢但却持续的积累,总有爆裂的那一天。
打怪升级ING……
2020.05.22 雍措旺堆